بررسی حقوقی دخالت ها و انحراف های استانداری مازندران در موضوع نان
مازندنومه، رضا اصغری: از گذشته های دور، مردم نان جو را بر نان گندم ترجیح میدادند، مزاجی که علاوه بر احادیث و روایات موجود، علم پزشکی جدید نیز این ذائقه را اولویت میدهد. نانهای سنتی (سنگک، بربری، تافتون، انواع نانهای محلی مثل روغنی، کماج، زیره یا شوید، گردویی، زنجبیلی، نان گندم سیاه یا چاودار و...) بدون افزودنی زیان آور مانند جوش شیرین. در مناطق سردسیر در خمیر نان چاشنیهای گرم نظیر زنجبیل و یا حتی فلفل ترکیب میشود. یا نان روغنی یا نان خشک (خشکه) از خمیر فطیر (ترش) درست شده ولی روغن گوسفند هم به آن اضافه کردهاند. پس از پخت، خشک و ترد میشود. یا نان روغنی یا معمولی که اغلب کنجد میزنند. یا نان ذرت و جو و بلوط (کلگ) و با پختن بلوط روی سنگی کوبیده و ریختن کمی آرد گندم داخل آن و خوردن با گوشت یا ماست. یا نان آرد ذرت که قرصه میگفتند و با ماست میخوردند. یکی از پادشاهان ساسانی مریض شد و طبیب دستور میدهد نان تهیه کنند و روی ریگ پخته شود که نان سنگک می گویند؛ این نان از آرد سبوس دار گندم، آب خالص، نمک و خمیر ترش درست میشود. در پخت، جوش شیرین و یا مادهی دیگری نمیتوان به کار برد. کُلاج (غلاج)، مانند نان بربری است ولی کلفتی آن در حدود ۴ سانتیمتر است و در مازندران و گرگان متداول است و نحوه پخت آن از شوروی سابق برای کارگران کارخانه های بزرگ شمال (مثل قائم شهر) آمد. با افزایش واردات فرهنگ غرب، نانهای صنعتی از قبیل باگت یا فرانسوی یا نان تست و ... به بازارها و سفرههای ایرانی اضافه شد.